Her yıl 15-21 Mart arası ‘Tüketiciyi Koruma Haftası’ olarak değerlendiriliyor. Resmi kurumlar ve STK’lar tüketicileri bilinçlendirmek için çaba gösterse de gerçek anlamda bilinçlenme, tüketicinin kendisi isterse oluyor. İlk bilinmesi gereken ise 9 temel hak.
Tüketici, “basitçe bir mal veya hizmeti alan, kiralayan, çeşitli şekillerde faydalanan kişi” olarak tanımlanıyor. Tüketicinin faydalandığı şeyin sadece ‘mal’ olması gerekmiyor. Tüketilen şey bir kilo portakal, beyaz eşya da olabilir, saç kesimi, otelde konaklama ya da konser dinleme de…
Hem tüketicilerin sahip oldukları hakları hatırlatmak hem de toplumsal bilinci geliştirmek için BM’nin, 1985’te Tüketici Evrensel Bildirgesini ilan ettiği tarih olan 15 Mart’tan itibaren Tüketiciyi Koruma Haftası olarak kutlanıyor. Başta Ticaret Bakanlığı olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor.
Deprem Nedeniyle Törenler İptal
Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere çeşitli kurumlar, bu yıl yapılacak tören ve kutlamaları ‘Asrın Felaketi’ olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle iptal etti. Bu yıl, ‘yılın tüketicilerine’ ödül töreni, resim ve karikatür yarışmaları yapılmayacak. Bazı okullarda eğitim faaliyeti düzenlenmesiyle yetinilecek.
Tüketicilerin 9 temel hak ve hukuki haklarını bilmeleri konusunda yaygın eğitim çalışmaları ise yıl boyunca sürdürülecek. Tüketicilerin temel haklarını bilmesi, ihtiyaçlarının karşılanmasını talep etmesi, ürün ve hizmetlerle ilgili yeterli bilgi istemesi, zarara uğraması durumunda tazmin edilmesini talep etmesi, örgütlenmesi ve üreticiye sesini duyurabilmesi teşvik edilmeye devam edilecek.
Daha Etkin Tüketici
Dünyada ve Türkiye’nin tam üye adayı olduğu AB’de ise tüketici hakları konusunda yönelimler farklılaşmış durumda. 1970’lerden itibaren gelişmeye başlayan çevreye duyarlı politikalar, tüketici haklarına da yansıdı. Tüketicinin edilgen değil, üretici üzerinde belirleyici olması, daha çevreyle dost, daha sürdürülebilir, daha yenilenebilir enerji kaynakları ile üretimi teşvik edici olması hedefleniyor. Tüketicinin tercih edeceği ürünlerde ‘yeşil enerji’, düşük CO2 salınımı, hayvanlar üzerinde deney yapmadan üretilmiş mal ve hizmetleri tercih etmesi, üreticiyi bu yönde zorlaması yönünde faaliyetler düzenleniyor. Özellikle AB’nin karbon nötrt hedefine yönelik mal ve hizmetlere yönelinmesi konusunda tüketiciler bilinçlendiriliyor.
Bu 9 Hakkı Çok İyi Bilin!
BM’nin kabul ettiği ve her tüketicinin çok iyi bilmesi gereken haklar ise şunlar:
Temel İhtiyaçların Karşılanması: Barınma, haberleşme, ulaşım, sağlık gibi ihtiyaçları talep etme hakkınız var.
Sağlık ve Güvenlik Hakkı: Her türlü ürün ve hizmetin tüketici yaşamına ve sağlığına zarar vermeyecek durumda olmasını talep etme hakkınız var.
Bilgi Edinme Hakkı: Mal veya hizmet hakkında gerekli her türlü bilgiye ulaşma hakkına sahipsiniz. Yanıltıcı reklam ya da etiketten korunma hakkına sahipsiniz.
Eğitilme Hakkı: Haklarınızı koruyabilmek için eğitim kurumlarında konuya ilişkin eğitim alma hakkınız bulunuyor.
Zararların Giderilmesi: Aldığınız bir mal ya da hizmet kaynaklı zararınızın giderilmesini talep edebilirsiniz.
Ekonomik Çıkarların Korunması: Hem mal ve hizmetlerin piyasa rekabetine uygun koşullarda sunulması hem de satış sonrası teknik destek hakkınız mevcut.
Seçme Hakkı: Ürünlerin uygun kalite ve fiyatlarda sunulması ve istenilen zamanda bu ürün ve hizmetlere ulaşılmasını talep etme hakkınız var.
Temsil Edilme: Tüketiciler olarak örgütlenme, seslerini duyurma, mağduriyetlerin giderilmesi için baskı grubu oluşturma hakkına sahipsiniz.
Sağlıklı Çevrede Yaşama: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumu için doğal kaynakların uygun kullanılmasını talep edebilirsiniz.
