Tayland milletvekilleri, ülkenin en ilerici partisinin en son seçimlerde hem halk oylamasını hem de Temsilciler Meclisi’nde en fazla sandalyeyi kazanmasına rağmen, sonucu kesin olmaktan uzak bir süreç olan yeni bir başbakan seçmek için Perşembe günü toplanıyor.
Tayland’ın 14 Mayıs seçimleri önemli bir siyasi dönüm noktası olarak kabul edildi. Reformist Move Forward Party’nin zaferi, dokuz yıldır halk tarafından desteklenmeyen ordu destekli yönetimin sonunu getiriyor gibi görünüyordu. İki ay sonra, bu değişim yetkisinin yerine getirilip getirilmeyeceği belli değil.
Parlamento, Move Forward’ın lideri 42 yaşındaki iş adamı Pita Limjaroenrat’ı ülkenin başbakanı yapıp yapmamayı oylayacak. Partisi, 500 Meclis sandalyesinin 151’ini ele geçirdi, ancak bekleyen bir koalisyon hükümeti kurdu. Koalisyondaki sekiz parti, sağlıklı bir çoğunluk olan toplam 312 sandalye kazandı.
Bangkok’taki Chulalongkorn Üniversitesi’nden siyaset bilimci Thitinan Pongsudhirak, “Bu, bir koalisyona liderlik eden bir parti ve seçimi kazandılar,” dedi. “Diğer birçok ülkede, şimdiye kadar görevde olurlardı.”
Pita’nın iktidara gelmesinin önündeki birkaç potansiyel engelden biri, başbakanın, üyeleri konumlarını 2014 darbesiyle kurulan askeri destekli rejime borçlu olan Meclis ve 250 sandalyeli Senato’nun ortak oylamasıyla seçilmesi. Bu nedenle Pita veya herhangi bir adayın hükümet başkanı olabilmesi için en az 376 oya ihtiyacı var.
Move Forward’ı destekleyen liberaller ile son derece muhafazakar Senato arasındaki en büyük çekişme kemiği, Pita’nın partisinin, kraliyet ailesini karalamayı üç ila 15 yıl hapisle cezalandıran bir yasayı değiştirme kampanyası taahhüdü.
Monarşi, Tayland’ın kralcı düzeninin üyeleri için kutsaldır ve monarşinin imajını iyileştirebilecek ve modernleştirebilecek küçük reformlar bile onlar için aforozdur. Move Forward’ın koalisyon ortakları da önerilen yasal değişikliği onaylamadı ve diğer partiler bu fikir nedeniyle koalisyona katılmayı reddetti.
Thitinan, Move Forward’a ve onun en büyük ortağı ve siyasi müttefiki olan Pheu Thai Partisi’ne yönelik büyük seçmen desteği göz önüne alındığında, Pita’nın “senatörler üzerinde artan kamu baskısı nedeniyle” iyi bir şansa sahip olduğunu düşünüyor. Bu, kralcı muhafazakar düzenin iradesine, direncine ve uzlaşmazlığına bağlı olacaktır.”
Ancak Pita yeterince senatör kazanamazsa seçenekleri sıfır gibi görünür. Bir bütün olarak sekiz partili koalisyon için seçenekler daha uygulanabilir görünüyor.
Birincisi, Pheu Thai Partisi’nin üyelerinden birini başbakan adayı olarak sunması, ki bu bir zamanlar düşünülemeyecek bir ihtimaldi.
Pheu Thai eskiden kralcı düzenin 1 numaralı halk düşmanıydı. Parti, kısmen popülaritesi kralcıları yanlış yöne ittiği için 2006 askeri darbesinde devrilen milyarder popülist eski Başbakan Thaksin Shinawatra ile yakından bağlantılı.
Thaksin destekli partiler, 2001’den bu geçtiğimiz Mayıs ayına kadar her seçimde birinci oldu, ancak her seferinde engellendi veya iktidardan zorlandı. Örneğin 2014 darbesi, Thaksin’in kız kardeşi Yingluck Shinawatra’nın kurduğu bir hükümetin iktidarını ele geçirdi.
Pheu Thai, bu yıl Thaksin’in kızı da dahil olmak üzere üç üyesini potansiyel başbakan adayı olarak kaydetti. Paetongtarn Shinawatra. Radikal diye reddettikleri Move Forward’a kıyasla, Pheu Thai’nin artık kralcıların başa çıkabileceği bir parti olarak görülmesi, siyasi rüzgarlardaki değişimin bir ölçüsüdür.
Paetongtarn’ın meslektaşı, emlak geliştiricisi Srettha Thavisin’in, Pita’nın seçilmemesi durumunda, en azından kısmen iş dünyasına güvence olarak, adının öne sürülmesi daha muhtemel görülüyor. Ancak Move Forward da dahil olmak üzere önerilen herhangi bir koalisyonun onaylanmama olasılığı, sayı oyununu karmaşıklaştırıyor.
Move Forward’ın ayrılışı, muhtemelen Pheu Thai’nin, yapmamaya söz verdiği askeri dostu partiler arasından müttefikler edinmesini gerektirecekti. Uzun vadede, böyle bir ittifak arayışı, Pheu Thai’nin partiye bağlı kalan destekçileri nezdindeki güvenilirliğini aşındırabilir ve muhalefetteyken Move Forward’a desteği artırabilir.
Diğer bir maliyet de, başbakanlık koltuğunu yeni askere alınmış bir koalisyon ortağına devretmek olabilir; en önemlisi, Mayıs seçimlerinde üçüncü sırada yer alan ve Meclis’te 71 sandalye elde eden Bhumjaithai Partisi’dir. Parti lideri Anutin Charnvirakul, görevden ayrılan hükümette sağlık bakanıydı ve siyasi hırslarını gizlemedi.
Pita ve Move Forward bir şekilde galip gelirse -ki bu birkaç hafta içinde birkaç oy alabilir- siyasi hayatta kalmaları yine de bıçak sırtında olacaktır.
Tayland’ın muhafazakar yönetici yapısının, siyasi muhaliflerinin iktidara tutunmak için kirli oyunlar olarak gördüğü şeyleri kullanacağına dair korkular var. On buçuk yıl boyunca, siyasi muhalifleri sakatlamak veya batırmak için sorgulanabilir kararlar vermek üzere mahkemeleri ve sözde bağımsız devlet kurumlarını defalarca kullandı.
Çarşamba günü Seçim Komisyonu, Pita’nın seçim yasasını ihlal ettiğine dair kanıtlar bulunduğu sonucuna vardığını ve Pita’nın davasını karar vermesi için Anayasa Mahkemesi’ne havale ettiğini söyledi. Mahkeme davayı kabul eder ve onu suçlu bulursa Meclisteki koltuğunu kaybedebilir, siyasetten atılabilir ve hapis cezası alabilir.
İddia edilen ihlal, Taylandlı milletvekilleri için yasaklanmış olan medya şirketi hisselerinin beyan edilmemiş sahipliğini içeriyor. Siyaset bilimci Thitinan, Pita aleyhindeki suçlamayı ve diğer yasal şikayetleri “sahte” olarak nitelendiriyor ve pek çok insanın, özellikle de onu destekleyen seçmenlerin tahammül etmek istemeyeceği bir şey.
“Her şey kralcı muhafazakar düzenin Pita’nın peşinden ne kadar gitmek ve demokratik bir sonuca engel olmak istediğine bağlı” dedi.
Singapur’un ISEAS-Yusof Ishak Enstitüsü’nde kıdemli bir araştırmacı olan Taylandlı bir çalışma uzmanı olan Michael Montesano, nasıl çözüldüğüne bağlı olarak, Pita’yı engelleme ve İleriye Gitme çabalarının tehlikeli olabileceğini ve Tayland’a gereksiz acıya neden olabileceğini söyledi.
Montesano, “Günün sonunda, siyasi sistem ve hâkim olacak olanların, Tayland toplumunun gerçekleriyle ve onun genç, iyi eğitimli üyelerinin özlemleriyle daha yakın yazışmalara girmesi gerekiyor” dedi. “En büyük soru, bu geçişin sancılı ve hatta şiddetli mi olacağı, yoksa yapıcı olup ülkenin gelecekteki beklentilerine hizmet edip etmeyeceği.”
(AP)
